| Nazajutrz, w niedzielę, wstałyśmy wcześnie, aby zdążyć na autobus do Ribeira Grande, miasta na północy wyspy São Miguel, i zobaczyć tamtejsze plaże z czarnym, powulkanicznym piaskiem. | The next day, on Sunday, we got up early to catch a bus to Ribeira Grande, a town on the north of the São Miguel island, and take a look at the beaches with black, volcanic sand. |
| Wysiadłyśmy na dość niechlujnym dworcu autobusowym i, prawdę mówiąc, przez pierwsze minuty marszu w kierunku plaży żałowałam, że przyjechałyśmy właśnie tutaj. Boczne uliczki, którymi szłyśmy, były zapuszczone i brudne, domy zaniedbane, odpadał z nich tynk, infrastruktura znikoma. Plaża była z kolei podzielona jakoby na dwie części – ta bliżej centrum miasta była rzeczywiście zadbana, wpadający do oceanu strumień wyszczerbił w piachu malowniczo wyglądające ujście. Z kolei część położona trochę dalej od centrum była już brudna, po ziemi walały się śmieci, zejście z ulicy na piach było brzydkim i niechlujnie wylanym betonem. Zawsze, gdy widzę źle zagospodarowaną linię brzegową jestem okropnie zawiedziona, bo położenie nad jakimkolwiek zbiornikiem wodnym, czy to rzeką, jeziorem, morzem, oceanem czy czymkolwiek, potrafi dodać okolicy ogromnego uroku, o ile położenie to zostanie odpowiednio wykorzystane. Nie bez przyczyny ulubionym miejscem spotkań Paryżan są Quais de la Seine, mieszkańcy Pragi wylęgają nad Wełtawę, a cała Nicea bawi się i uprawia sport na nadmorskiej promenadzie. Przemyślana infrastruktura podkreśla zalety bezpośredniego dostępu do wody, zwiększa komfort życia mieszkańców, a przy tym – argument błahy, acz prawdziwy – każda panorama z widokiem na wodę wygląda po prostu lepiej. | We left the bus at a pretty neglected bus station. During the first minutes of the walk towards the beach I was frankly regretting getting there. The side streets we were taking were sloppy and dirty, the houses looked untended and daub was falling from the walls. The infrastructure was hardly existing. The beach was as if divided in two - the part bordering on the city centre looked actually quite trimmed and clean, with the stream joining the ocean which has jagged a tiny but picturesque estuary. On the other side, though, lying just a bit further away, the landscape was already scruffy, covered with rubbish and the path leading from the road to the sand was an ugly and run-down piece of concrete. Every time I see a badly organised coast line I feel terribly deceived, as the fact of being located by any kind of water reservoir, let it be a river, lake, sea, ocean or whatever else, can be a bliss for the surroundings. As long as it's arranged well, it can add a touch of glamour to neighbourhood. It is not a coincidence that the favourite meeting point of the Parisians are Quais de la Seine, that the citizens of Prague crowd by Vltava and the whole Nice is playing and doing sports by the seaside promenade. A thoughtful infrastructure highlights the advantages of the direct access to the water, enhances the residents' comfort of living and - a trivial, but real reason - every view is simply better when there's some water around. |
 |
| W stronę centrum... / On the side of the city centre... |
 |
| W drugą stronę... / On the other side... |
| Skierowałyśmy się w kierunku centrum. Ta dzielnica wyglądała już zupełnie inaczej, była zadbana i zachęcająca do spaceru. Nad wpadającą do oceanu rzeką, zwaną zresztą Ribeira Grande, przy Largo 5 de Outubro, znajduje się zielony parczek z zatrzęsieniem ławek oraz widokiem na most-akwedukt i biało-czarny ratusz. Ten czarny, lekko porowaty budulec to skała wulkaniczna, niezbędny wręcz element azorskiej, monochromatycznj zabudowy. Nieco dalej znajduje się Igreja da Nossa Senhora de Estrela, do której prowadzą schody z wyżej wspomnianego materiału. Moją uwagę najbardziej przykuła całkowicie złota kaplica znajdująca się po prawej stronie ołtarza. | We followed to the city centre. This neighbourhood looked completely different, well-groomed and encouraging. By the river called Ribeira Grande (just as the city), there was a little green park where one can choose from a dozen of benches to take a seat and take a look at the aqueduct and a nearby city hall, both of them back and white. This black material is a volcanic rock, an indispensable element of the Azorian monochrome architecture. If we continue a bit further on, we will see a church, Igreja da Nossa Senhora de Estrela, and high, volcanic stairs leading to its entrance. What attracted my attention the most inside this building, was an entirely gold chapel on the right side of the altar. |
 |
| Charakterystyczna biało-czarna zabudowa. Characteristic black and white construction. |
 |
| Ratusz / City hall |
 |
| Igreja da Nossa Senhora de Estrela |
| Nie zabawiłyśmy w Ribeira Grande zbyt długo, gdyż był to ostatni dzień naszego pobytu na wyspie, a miałyśmy przed sobą jeszcze sporo do zobaczenia. Udałyśmy się na wylotówkę w kierunku wschodnim i stanęłyśmy przy drodze, by kontynuować autostopowanie. Naszym celem była, jak wskazywał karton, chá - herbata. Miałyśmy na myśli plantacje herbaty, jedyne w Europie plantacje herbaty, które mieszczą się właśnie na wyspie São Miguel. Do naszych czasów zachowały się jedynie dwie – jedną z nich jest Gorreana i tam właśnie podwiózł nas serbski turysta-fotograf, który zaoferował nam miejsce w swoim aucie. Droga, jak to właściwie wszystkie drogi na São Miguel, otoczona była bujną, zieloną roślinnością, ale tym razem natknęliśmy się na dość niespodziewany element infrastruktury – stado krów pędzonych, jak gdyby nigdy nic, na całym pasie jezdni. Mówi się o indyjskich świętych krowach – otóż nie, na Azorach krowy są równie święte. | Since it was our last day on the island and we still had quite a lot of things to see, we couldn't stay in Ribeira Grande for too long. We headed to the road out of the city, to the east, and we took our place by the side of the road to continue hitchhiking. As the board indicated, our goal was chá - the tea. We had in mind the tea plantations, the only one, unique in Europe, located on the São Miguel island. There are only two of them that remained till our times - one of those is Gorreana, where we were taken by a Serbian tourist-photographer who offered us some place on board of his car. The road, as basically all the roads of São Miguel, was surrounded by a luxuriant vegetation, but that time we encountered a rather unexpected element of the infrastructure - a herd of cows walking, as if nothing was happening, by the entire lane. They say that the cows are sacred in India - well, not at all, on the Azores they are just as sacred. |
| W ten sposób dojechałyśmy do Gorreany i wyruszyłyśmy „w krzaki”. Spacerowałyśmy pomiędzy zielonymi krzewami herbaty układającymi się w wielkie, malownicze terasy, niczym ryżowe plantacje w Azji. Ich intensywna zieleń otaczała nas z każdej strony. Był to zdecydowanie jeden z najciekawszych widoków, jakie miałyśmy okazję zobaczyć podczas naszej wycieczki. Skąd jednak plantacje herbaty w Europie? Odpowiedź na to pytanie znaleźć można w leżącej tuż przy drodze fabryce tego napoju. Wszystko zaczęło się w 1872 roku, gdy główne źródło dochodu mieszkańców – produkcja pomarańczy – nagle dramatycznie upadła wskutek niewyjaśnionej choroby owoców. Kwitnąca od prawie 75 lat gospodarka wyspy stanęła pod znakiem zapytania. Należało więc szukać innego rynku. Na Azory sprowadzono dwóch chińskich mistrzów herbaty, którzy nauczyli mieszkańców tego orientalnego fachu. Tak rozwinęła się wśród miejscowych kultura uprawy herbacianych krzewów. Z wielu fabryk pozostały na terenie São Miguel tylko dwie: Porto Formoso i Gorreana, którą miałyśmy okazję zobaczyć. Przedsiębiorstwo szczycące się niezmienną od lat techniką produkcji herbaty, udostępnia zwiedzającym niewielkie, ale interesujące, swoiste „muzeum”, gdzie można zobaczyć maszyny używane do obróbki liści. Wszędzie unosi się fantastyczny zapach herbaty, ale nie trzeba ograniczać się do wdychania oparów – słynnego naparu można tu też spróbować, i to za darmo. Do dyspozycji gości jest bufet z zieloną i czarną herbatą, można dodatkowo kupić jakiś miejscowy smakołyk (my zdecydowałyśmy się na queijoadę, taki mini serniczek) i usiąść w kawiarence ze wspaniałym widokiem na ocean. Jeżeli chcemy zabrać ze sobą smak azorskiej herbaty, można kupić ją w tutejszym sklepie z pamiątkami. Paczka o pojemności 100 gram kosztuje tu około 4 euro. | This way we arrived do Gorreana and we went into the "bush". We were strolling around the green tea shrubs shaping huge, picturesque terraces similar to the Asian rice plantations. Its intensive green colour surrounded us from every side. It was definitely one of the most interesting views we were able to see during our trip. But why tea plantations in Europe? The answer to this question can be found in the tea factory located nearby. Everything started in 1872 when the main source of the habitants' income - production of oranges - suddenly shrank due to an unidentified disease of the fruit. The economy that had been flourishing for 75 years was suddenly put into question. It was indispensable, therefore, to search for another market opportunity and it was then when two Chinese tea masters were invited to the island in order to teach their exotic profession to the citizens. This is the story of the development of the tea culture in the Azores. From various tea companies and factories only two lasted to our times: Porto Formoso and Gorreana, which we had the greatest pleasure to see. Famous for its invariable technique of tea production, the enterprise invites the visitors to take a look at a small, but interesting "museum" where you can see the old machines used for the leaf processing. The fantastic smell of the tea is floating all around, but you don't have to limit yourself just to smell it - the celebrated beverage can be as well tasted, completely for free. At our disposal, there is a buffet with green and black tea, there is also a possibility to buy a local snack (we decided to get a queijoada, a kind of a small cheesecake) and sit in a cafe with a splendid view on the ocean. If you'd wish to take the taste of the Azorian tea with you, you can buy some in the souvenir shop. The packet of 100 grams costs around 4 euro. |
| Wypiwszy rozgrzewającą herbatę, wróciłyśmy na pobocze drogi i z pięknie wypisanym „Nordeste” na kartonie, czekałyśmy na kolejną okazję do przemieszczenia się dalej na wschód wyspy. Przez dość długi czas nikt się nie zatrzymywał, choć jeden z kierowców opuszczających fabrykę herbaty specjalnie zastopował przy wyjeździe, by zrobić nam zdjęcie – poczułyśmy się jak prawdziwe gwiazdy! Po pewnym czasie zatrzymała się przy nas para znajomych, on Portugalczyk z Porto, ona Belgijka, którzy wybrali się, tak jak my, na weekendowy wypad na wyspę. Oni jednak mieli własny transport, wynajęty samochód, a my byłyśmy zdane na łaskę takich jak oni zmotoryzowanych turystów. Pan kierowca wydawał się – jak to zresztą na Portugalczyka przystało – bardzo pewny za kierownicą, choć już niedługo jego zdolności miały być bardzo drastycznie zweryfikowane. Pojechaliśmy w stronę Nordeste i zatrzymaliśmy się przy Farol do Arnel, latarni morskiej położonej malowniczo na skraju lądu, tuż nad zapierającym dech w piersiach, otwartym oceanem. Do samej latarni prowadzi bardzo kręta i stroma droga, dość niewygodna i męcząca, gdy pokonuje się ją na piechotę, a już na pewno ryzykowna, jeżeli nie fatalna, dla niewprawnego kierowcy. Nasz bohaterski Portugalczyk zechciał jednak zjechać samochodem na sam dół, by było wszystkim wygodniej. Z pewną dozą wątpliwości weszłyśmy do auta, lecz mniej więcej w połowie drogi zjazd zaczął robić się coraz bardziej skomplikowany. My, panie, dostałyśmy nakaz opuszczenia pojazdu, a kierowca został w środku sam i próbował manewrować pojazdem w ciaśniutkim przejeździe. Gdy jedno z kół pojazdu nagle oderwało się od ziemi, chyba wszystkim nam ugięły się kolana. Po 10 minutach manewrowania i nerwów naszemu szoferowi udało się wjechać z powrotem na górę. Żeby było śmieszniej, tuż po tym niebywałym trudem odniesionym zwycięstwem nad grawitacją i siłami tarcia, zauważyłyśmy wjeżdżające pod górę z lekkością i zwinnością godną baletnicy rozklekotane auto ze śmiejącym się, rumianym azorskim wieśniakiem machającym do nas ręką z petem w dłoni. Ot, ile warte jest doświadczenie! Niemniej jednak, wspaniałe widoki zrekompensowały nam te chwile napięcia. Znaleźliśmy się w skrajnym punkcie wyspy, gdzie otaczały nas jedynie zielone skarpy i wielki, niewyobrażalnie wielki ocean. Panowały cisza i spokój. Nie było wiatru, który by nas rozpraszał, tylko szary, nieogarniony ocean przed oczami, a na jego tle, zdająca się być zaledwie punktem na horyzoncie, latarnia morska, niczym ostatnia ostoja, ostatni znak ludzkości przed wypłynięciem w bezkres. | Having drunk the warming tea, we came back to the shoulder of the road and with a beautiful "Nordeste" written on the cardboard, we were waiting for yet another ride to the east of the island. During quite a long time nobody stopped, although one of the drivers leaving the tea factory halted by the exit especially to take us a photo - we felt like real stars! After a while a car stopped by our side. The passengers were a couple of friends, he was a Portuguese from Porto and she was Belgian. They were visiting the island just as us, during a short, weekend trip. Unlike us, though, they had their own, rented car and they could move around freely, whilst we were at the mercy of the motorised tourist of their kind. The chauffeur seemed - just like a typical Portuguese - very confident at the wheel, although his capabilities were to be drastically tested soon. We headed to Nordeste and we stopped by the Farol do Arnel, a lighthouse situated in the most breathtaking possible manner, just by the edge of the land, opening to the neverending ocean. There is a very, very steep and zigzagging way leading directly to the Farol. It is definitely uncomfortable and tiring when approached on foot, but undoubtedly risky, if not even fatal, for an inexperienced driver. Our heroic Portuguese, though, decided to go all the way down by car, to make everybody more convenient. With a pinch of inquietude we got into the vehicle, but more or less in the middle of the distance, the descent became more and more complicated. We, the ladies, received the instruction to leave the car and the driver stayed inside alone and tried to manoeuvre the machine in the tiny tiny road. When one of the wheels of the car came off the ground, I guess we all felt weak at the knees. After 10 minutes of yanking on the wheel and fraying the nerves, our chauffeur managed finally to climb back up. To make it funnier, just after all that suspense and the victory over the gravitation powers, we noticed a ramshackle vehicle driven with incredible grace and nimbleness by a laughing, ruddy Azorian villager, waving at us with a hand holding a fag. Voilà, how important the experience can be! Nevertheless, the fantastic views compensated for the terrible moments of stress. We were at the very edge of the island, surrounded by green scarps and huge, incredibly huge ocean. Everything was silent and calm. There was hardly any wind to distract our attention, only grey, endless ocean with a tiny lighthouse, just a spot on the unlimited background, as if the last refuge, the last sign of human presence before sailing into the immensity. |
| ciąg dalszy nastąpi... | to be continued... |
