9. Zapraszam na dzielnię, czyli spacer po lizbońskiej Baixy. / Welcome to my cribs, or a walk through Lisbon's Baixa.

Chcę wam dziś przedstawić kolejną dzielnicę Lizbony, znajdującą się, dla odmiany, w samym jej centrum – Baixę. O czym dokładnie mowa? Z pomocą, jak zawsze, śpieszy nam Google ;)

I want to introduce you today yet another quarter of Lisbon, located, for a change, in the very heart of it – it’s Baixa. What am I exactly talking about? My favourite tool to show you that is, as always, Google ;)

Baixa Pombalina, potocznie Baixa, to właśnie ta, zaznaczona na czerwono okolica w samym centrum Lizbony, rozpoczynająca się u stóp Tagu, na Praça do Comércio, a kończąca na wysokości Parku Eduardo VII i wielkiego ronda Marquês do Pombal.  Na Praça do Comércio (Plac Handlowy) zaczniemy naszą wirtualną wycieczkę. Jest to gigantyczny teren, zwany także Terreiro do Paço (Plac Pałacowy), na pamiątkę Pałacu Królewskiego, który stał tu do 1755 roku. Wtedy to, 1 listopada nawiedziło Lizbonę wielkie trzęsienie ziemi. Spustoszyło ono znaczną część miasta i pochłonęło 60 tys. ofiar. Teraz w samym centrum placu stoi posąg króla José I siedzącego na koniu, a za nim znajduje się jeden z najbardziej emblematycznych zabytków Lizbony – Łuk Triumfalny wybudowany w drugiej połowie XVIII wieku, na którego szczycie przedstawione są uosobienia Chwały koronującej wińcami laurowymi Pomysłowość i Męstwo.

Baixa Pombalina, or simply Baixa, is exactly the district marked with red lines in the very centre of Lisbon. It starts at the foot of the Tagus river, at Praça do Comércio and finishes at the height of the Eduardo VII Park and the huge Marquês do Bombal roundabout. Praça do Comércio (Commerce Square) will be the starting point of our virtual excursion. It is a gigantic terrain, also called Terreiro do Paço (Palace Square) for the memory of the Royal Palace standing there until the disastrous earthquake, which devastated the city of Lisbon and took a heavy toll of around 60.000 people on the 1st of November of 1755. Nowadays, in the centre of the square there is an equestrian statue of the king José I and behind him, there’s one of the most emblematic monuments of Lisbon – the Triumphal Arch constructed in the 2nd half of the 18th century. On its top you can see the representation of Glory crowning Valour and Genious.

Praça do Comércio przed trzęsieniem ziemi upamiętniony na płytkach azulejo - jedna z głównych atrakcji lizbońskiego Museu do Azulejo.
Praça do Comércio before the earthquake commemorated on azulejo tiles - one of the main attractions of Lisbonian Museu do Azulejo.

Praça do Comércio obecnie. / Praça do Comércio at present.

Na placu tym, który w gorące dni staje się, z braku jakiegokolwiek źródła cienia, rozgrzaną patelnią, odbywa się wiele koncertów i wydarzeń kulturalnych, takich jak choćby ostatnie nocne pokazy mappingu Ulisseia21.

Praça do Comércio, which on hot days resembles rather a hot frying pan than a commercial heart of the city, is a place of numerous concerts and cultural events, as, for instance, the recent Ulisseia21 mapping shows.

Jest tu też miejsce, którego nie można – i właściwie nie da się – przegapić, nota bene Cais das Colunas, wchodzący w rzekę kawałek nabrzeża. Jego nazwa pochodzi - a jakże - od dwóch kolumn stojących w rzece. To stąd odpłynął w 1807 roku statek, którym dwór królewski uciekał do Brazylii przed inwazją Napoleona. Obecnie jest to ulubiony punkt turystów, którzy lgną tu, aby zrobić sobie zdjęcie na pełnym… morzu. Cóż, Tag jest wielką, bardzo szeroką rzeką, która bardziej niż rzekę przypomina właśnie morze. Powstają na niej prawdziwe fale, a po prawej stronie Cais das Colunas znajduje się nawet niewielka plaża. Nie radziłabym jednak korzystać z niej w celu kąpieli – woda, jak to w wielkim mieście, jest brudna, a przy tym natrafić tu można na gigantyczne meduzy. Ja jednak uwielbiam przesiadywać tam wieczorami i patrzeć na zachód słońca nad mostem 25 Kwietnia (Ponte 25 de Abril) oraz na imitację Jezusa z São Paulo, który w nocnym oświetleniu błogosławi Lizbonę z drugiego brzegu rzeki.

There is also a place which you cannot miss – lyrically and literally – that is Cais das Colunas, a part of the quay entering the river. Its name comes from the two columns located in the water. It is one of the favourite spots of the tourist who stick to it to take a photo in the background of a great... sea. Well, the Tagus is a wide, huge river which looks more like a sea than a river. You can observe real waves accumulated by its bank, there even is a little beach on the right side of the Cais das Colunas. I wouldn’t recommend, though,  to bathe over there – the water, as it usually is in the bigger cities, is dirty and you can even find big jellyfish there. Anyways, I adore spending the evenings sitting by the river bank and cherish sunsets over the 25th April Bridge (Ponte 25 de Abril) and over the imitation of São Paulo’s Jesus Christ, who seems to be blessing Lisbon from the other side of the Tagus.

Odrobinę dalej na zachód od Praça do Comércio znajduje się Praça do Município (Plac Gminy). W stojącym tam budynku zwanym Paços do Censelho rezyduje Urząd Miejski (Câmara Municipal) – to tu 5 październia 1910 roku proklamowano portugalską republikę. W centrum placu usytuowany jest lizboński pręgierz, wybudowany na miejscu starego, znieszczonego przez trzęsienie ziemi z 1755 roku.

A bit further to the west side of Praça do Comércio, you can find Praça do Municípo (Square of the Municipality). In the building standing there, called Paços do Conselho, resides the Town Hall (Câmara Municipal) – this is where on the 5th of October 1910 the Portuguese republic was proclaimed. In the centre of the square, there’s a Lisbonian  pillory constructed on the place of the old one destoryed in the 1755 earthquake.

Praça do Município

Łuk Triumfalny prowadzi nas prosto na Rua Augusta – główną handlowo-turystyczną ulicę Lizbony. Jest na niej pełno butików, głównie znanych sieciówek, ale i lokalnych producentów działających tu od prawie dwustu lat, oraz pełno knajp nastawionych na turystów. Jeżeli zatem chcecie zjeść coś dobrego w przyzwoitej cenie, radziłabym udać się na leżące nieopodal Rua dos Fanqueiros lub Rua da Conceição, gdzie w granicach 5-8 euro znajdziecie porządne portugalskie prato do dia - danie dnia.

The Triumphal Arch leads us straight to Rua Augusta – the main commercial and tourist street of Lisbon. It is full of boutiques of popular chain shops, as well as of local producers holding their business for almost two hundred years. There are lots of restaurants and cafés to, but they primarily focus on tourists. Therefore, if you want to eat something good for a reasonable price, visit the nearby streets: Rua dos Fanqueiros or Rua da Conceição, where for 5-8 euro you’d find a great portuguese prato do dia - a meal of the day.

Butik z mydłem i powidłem na Rua da Conceição.
A boutique with everthing you can imagine at Rua da Conceição.

Facada kamienicy na Rua Augusta.
A facade of a tenement house at Rua Augusta.

Casa Portuguesa do Pastel de Bacalhão, Rua Augusta.

Równolegle do Rua Augusta biegną pozostałe uliczki Baixy, których nazwy upamiętniają rzemieślników rezydujących przy każdej z nich – Ulica Szewców, Złota, Srebrna. Teraz można by raczej powiedzieć, że ostatnią ulicą rzemieślników jest leżąca trochę dalej Rua do 1o de Dezembro, na której znajduje się, obok siebie, pięć sklepów obuwniczych (należy przy tym wspomnieć, że Portugalia to największy europejski producent obuwia, który wyprzedził w tym zakresie nawet znane ze swoich skórzanych wyrobów Włochy).

The names of other streets of Baixa, parallel or perpendicular to Rua Augusta, commemorate the various craftsmanships: Shoemakers, Gold or Silver Street. Nowadays you’d  rather say that the last artisan street is situated a bit further away Rua do 1o de Dezembro with its five shoe shops located hand in hand, one next to the other. It’s worth mentioning that Portugal is the biggest European shoe producer, overtaking even Italy known for its leather designs.

Obuwniczy raj na Rua 1o de Dezembro.
Shoe paradise at Rua 1o de Dezembro.

Jedną z biegnących tu uliczek jest Rua de Santa Justa. Na jednym z jej końców odnajdziemy zabytkowy, misternie wykonany elevador (winda) z 1902 roku, łączący Baixę z sąsiadującą dzielnicą, Chiado. Jest to jedna z większych atrakcji turystycznych Lizbony, każdego ranka można zaobserwować gigantyczną kolejkę turystów chcących wjechać na jego szczyt. Jest to płatna przyjemność regulowana przez lizbońskie zakłady trasportów miejskich, CARRIS, zatem aby wjechać na górę, trzeba mieć przynajmniej ważny bilet na transport miejski. Drugi elevador Baixy - Elevador do Castelo – jest już darmowy i znajduje się w niebieskiej kamienicy na Rua dos Fanqueiros. Wyniesie was on na Rua da Madalena, z której należy wziąć kolejny elevador, by dostać się w pobliże Castelo do São Jorge.

One of those streets is Rua de Santa Justa where you can find a historic, finely elaborated elevador (lift) from 1902, connecting Baixa to the neighbouring quarter, Chiado. It’s one of the main tourist attractions of Lisbon, every morning you can see a gigantic queue of tourists longing to reach its peak. It is a paid pleasure, though, regulated by the municipal transport company, CARRIS. Therefore, to get a ride up high, you need at least a valid city transport ticket. The second elevador of Baixa – Elevador do Castelo – is free of charge and situated in a blue tenement house at Rua dos Fanqueiros. It brings us to Rua da Madalena, where you may take another elevador in order to get nearby the Castelo do São Jorge.

Elevador de Santa Justa

Z Rua Augusta wychodzimy na dwa równolegle leżące place – Praça da Figueira i Praça Dom Pedro IV. Pierwszy z nich (Plac Drzewa Figowego) jest dużo skromniejszy od swojego „brata bliźniaka”, stoi na nim pomnik João I. To z tego placu odchodzi tramwaj 15E w kierunku Belém.

Rua Augusta leads us to two parallel squares – Praça da Figueira and Praça Dom Pedro IV. The former (Square of the Fig Tree) is definitely more modest than its “twin brother” and there’s an equestrian statue of João I. This is also the place of the tram no. 15E departures.

Praça da Figueira

Drugi plac z kolei, Praça Dom Pedro IV, raczej pod nazwą Praça do Rossio, tak bowiem nazywa się znajdujący się tu dworzec kolejowy, wygląda znacznie bardziej wystawnie. W jego centrum stoi Kolumna Pedro IV, a po jej obu stronach, symetrycznie, znajdują się dwie fontanny, które, zwłaszcza przy powiewach wiatru, dają wspaniałą, odświeżającą bryzę. Cały plac wyłożony jest biało-czarnym brukiem tworzącym wzór fali – przechodnie zdają się często nie zauważać precyzji, z jaką wyłożone są praktycznie wszystkie chodniki Lizbony, a zwłaszcza te w centrum, najwystawniejsze, pokryte symbolami związanymi z Portugalią bądź jej stolicą. Istnieją tu specjalne szkoły kształcące pedreiros, czyli robotników, a właściwie rzemieślników, misternie układających kostki w malownicze wzory.

The latter, on the other hand, Praça Dom Pedro IV, known rather as Praça do Rossio – such is the name of the train station located here – looks way more sumptuous. In its centre you can see the Column of Pedro IV and two fountains, situated symmetrically on its two sides. They give a great, refreshing breeze, especially when the wind is blowing. The entire square is paved with black and white cobblestone creating the shape of waves – the pedestrians usually seem not to notice the precision of the Lisbonian pavements, especially the city centre ones covered with symbols concerning Portugal or its capital. There are special schools forming pedreiros, that is blue-collar workers, craftsmen, actually, responsible for collocating the cobblestones in picturesque patterns.

Kolumna Pedro IV na placu imienia tego władcy.
The Column of Pedro IV on the square bearing his name.

Plac ten, którego historia zaczyna się około XIII-XIV wieku wraz z przemieszczeniem się ludności, dotychczas zgromadzonej na zamku św. Jerzego (Castelo do São Jorge) za ziemie leżące u stóp zamkowego wzgórze. Było to główne miejsce spotkań i uroczystości, upodobane przez artystów różnych epok, ale i przez Inkwizycję, która to właśnie tu, w 1540 roku, przeprowadziła pierwsze auto-da-fé. 100 lat później właśnie tutaj spotykała się arystokracja spiskująca przeciw hiszpańskiej dominacji i dążąca do odzyskania niepodległości przez Portugalię.  Z jednej strony placu znajduje się łuk Arco do Bandeira, będący uroczym przejściem w Rua dos Sapateiros. Jeżeli staniemy na tym końcu placu i spojrzymy w górę po prawej stronie, zobaczymy bardzo dokładnie ruiny Igreja do Carmo, kościoła zniszczonego przez trzęsienie ziemi z 1755 roku, pozostawione ku pamięci ogromu ofiar i zniszczeń katastrofy. Obecnie mieści się tam muzeum archeologiczne.

This square, whose history starts around 13th-14th century along with the displacement if the Lisbonian population, until that moment gathered at the Saint George Castle (Castelo do São Jorge), towards the land lying at the foot of the hill. It was the main place of encounters, meetings and celebrations, relished by the artists of various periods, but also by the Inquisition who chose the square as the location of the first auto-da-fé in 1540. One hundred years later it was also the meeting point for the nobles complotting against the Spanish domination and aiming for regaining the Portuguese independence.  On one side of the square, there is an arch Arco do Bandeira, composing a nice passage to Rua dos Sapateiros. If we take a look up and right from this end of the Rossio square, we will see a remarkable view of the remains of the Igreja do Carmo, an old church destroyed by the earthquake in 1755 and left in this miserable state as a commemoration of the victims and the enormity of the loss. At present, these are the premises of an archaeological museum.

Arco do Bandeira

Jubiler przy Arco do Bandeira.
Jewellery shop next to the Arco do Bandeira.

Ruiny Igreja do Carmo.
Igreja do Carmo ruins.

Po przeciwległej stronie mieści się budynek Teatro Nacional D. Maria II, którego otwarcie zostało zainaugurowane w 1846 roku. Powstał w miejscu dawnej siedziby portugalskiej Inkwizycji. Budynek, który możemy podziwiać dziś jest jednak rekonstrukcją oryginalnej neoklasycznej budowli, która została niemal doszczętnie zniszczona (ocalały tylko wewnętrzne ściany i wejście) przez pożar w 1964 roku.

On the other side, there is a building of Teatro Nacional D. Maria II, opened in 1846. It was constructed where the headquarters of the Portuguese Inquisition used to be located. The theatre, which we can now admire, is in fact a reconstruction of the original neoclassical building, which has been almost completely annihilated (only the inner walls and the entrance remained) in the fire in 1964.

Teatro Nacional D. Maria II

Po lewej stronie możemy z kolei podziwiać – moim skromnym zdaniem – jeden z najpiękniejszych, a już na pewno najwystawniejszych (przynajmniej z wierzchu) dworców na świecie, Estação de Caminhos de Ferro do Rossio. Muszę wam przyznać, że dopiero po miesiącu pobytu w Lizbonie skojarzyłam, że ten właśnie budynek pełni funkcję dworca kolejowego - tak bardzo jestem, ewidentnie, przyzwyczajona do niewyróżniających się pod względem estetyki stacji w Polsce. Dworzec Rossio został wybudowany pod koniec XIX wieku w stylu neo-manuelińskim. Aż do 1957 roku był to główny dworzec Lizbony (o czym świadczy choćby napis na jego fasadzie – Estação Central, Stacja Centralna), po czym jego gwiazda błysła. Wciąż jednak wyruszające stąd pociągi wiozą podróżnych do oddalonej o godzinę jazdy Sintry, słynącej ze wspaniałych zamków i pałaców.

At its left-hand side you can see – in my humble opinion – on of the most beautiful, and for sure the most opulent (at least from the outside) railway station in the world, Estação de Caminhos de Ferro do Rossio. I have to confess that only after one month of my stay in Lisbon I realized that this very building is actually a train station – apparently I’m just too habituated to the rather insignificant aesthetics level of Polish stations. The Rossio railway station was constructed by the end of the 19th century in Neo-Manueline style. Until 1957, it was the main railway station of Lisbon (as indicates the designation on its facade – Estação Central, The Central Station), but his fame deteriorated afterwards. Even so, the trains departing from there still bring the passengers, among other destinations, to Sintra, a city located one hour away and distinguished for its excellent castles and palaces.

Dworzec Rossio. / Rossio train station.

Po prawej stronie Teatru pojawia się Largo São Domingos ze stojącym w jego tle kościołem o tej samej nazwie. Fasada tego kościoła, poświęconego w XIII wieku, nie zwiastuje nic złowrogiego, ale budowla ta skrywa w sobie kolejną „pamiątkę” po nieszczęściach, które najwyraźniej upodobały sobie Lizbonę. Wnętrze kościoła przedstawia bowiem doskonale zachowany (co w tym wypadku nie najlepiej świadczy o konserwatorskich zabiegach miasta) stan zgliszcz po pożarze, który wybuchł tu w 1959 roku i zdewastował większość zabytkowych rzeźb czy obrazów. Obecnie, oprócz pustych kaplic, możemy dokładnie obejrzeć osmalone ściany, wyszczerbione kolumny bądź zabite deskami wnęki. Pozwala to zrozumieć nie tylko rozmiar tej tragedii, której śladów do dziś nie udało się zatrzeć, ale i wielkość strat, jakie podobne przypadki pozostawiły na całym świecie.

On the right-hand side of the Theatre appears Largo São Domingos with a church of the same name standing in its background. The facade of this place sacred in the 13th century doesn’t annunciate anything sinister, but the building hides another “souvenir” of the adversities which apparently took to Lisbon. The interior of the church presents a perfectly preserved (which in this context is a sign of the clumsiness of the maintenance measures) state of ciders after the fire which occurred there in 1959 and devastated the majority of sculptures and paintings. At present, apart from empty chapels, we can take a close look at the charred walls, jagged columns or boarded-up niches. It allows us to understand the size of the tragedy and its unfading traces, but also the enormity of the similar loss all over the world.

Fasada Igreja de São Domingos. / The facade of the Igreja de São Domingos.

Po prawej stronie Largo São Domingos znajduje się mural opiewający Lizbonę jako miasto tolerancji. Wtóruje mu pomnik upamiętniający ofiary XVI polowań na „niewiernych”, w tym wypadku zamieszkujących portugalską stolicę Żydów. I rzeczywiście, ostatnio widziałam udostępniony przez homoseksualną parę filmik rejestrujący być może lekko zaskoczone, ale na pewno neutralne tudzież wręcz pozytywne reakcje na dwóch trzymających się publicznie za rękę facetów. Kontrastują one z opublikowanymi wcześniej podobnymi klipami świadczącymi o agresji i wrogości mieszkańców krajów Europy Wschodniej wobec podobnych manifestacji uczuć. Zdawać by się więc mogło, że Lizbona jest rzeczywiście miastem tolerancji, choć dopisek „is it?” („czyżby?”) wypisany sprayem na muralu i tę kwestię stawia pod znakiem zapytania.

On the left side of the Largo São Domingo, there is a mural lauding Lisbon as a city if tolerance. It is accompanied by a monument to the victims of the “faithless” hunt from the 16th century, in this case the Jewish community living at that time in the Portuguese capital. And indeed, I have seen lately a video shared by a homosexual couple keeping a record of somehow slightly surprised, but for sure neutral or even positive reactions to two guys publicly holding hands. It contrasts with the films earlier published films testifying the aggression and the hostility of the habitants of the Western European countries to the similar manifestation of feelings. We could assume, then, that Lisbon truly is a city of tolerance, although the postscript “is it?” written on the mural raises a question mark over this matter.

Z Praça do Rossio przechodzimy na Praça dos Restauradores, poświęconemu odzyskaniu niepodległości przez Portugalię po 60 latach hiszpańskiej dominacji. W jego centrum stoi Monumento aos Restauradores wzniesiony w 1886 roku. Na czterech stronach obelisku wypisane są miejsca i daty bitew wojny hiszpańsko-portugalskiej (Guerra da Restauração, 1640-1668).

From Praça do Rossio we pass to Praça dos Restuaradores, dedicated to regaining the independence by Portugal after 60 years of the Spanish domination. In its centre, there is the Monumento aos Restauradores erected in 1886. Along the sides of the obelisk you can find the places and the dates of the battles of the Portuguese Restauration War (Guerra da Restauração, 1640-1668).

Obelisk na Praça dos Restauradores.
The Praça dos Restauradores obelisk.

Kamienica na Praça dos Restauradores.
One of the Praça dos Restauradores tenement houses.

Stary kiosk na Praça dos Restauradores.
An old newsagent's at the Praça dos Restauradores.

Zbliżamy się powoli do jednej z głównych alei Lizbony, Avenida da Liberdade! Zanim jednak się tam znajdziemy, spójrzmy na umiejscowioną po lewej stronie Praça dos Restauradores kolejkę w uliczce Calçada da Glória. Tak samo jak Elevador de Santa Justa, stary funikular obsługiwany jest przez spółkę CARRIS. Bilety można nabyć bezpośrednio u konduktora, jednak szybciej i taniej jest posłużyć się załadowanym już, np. na stacji metra, biletem. W przeciwnym razie będziemy zobowiązani do zakupu biletu w obie strony za 3,60 euro (bilet powrotny można wykorzystać w później dowolnym momencie, ale nadruk na paragonie szybko się ściera). Zabytkowy wagonik pozwala nam w krótkim czasie i bez męczącej wspinaczki dostać się na Bairro Alto.

We’re slowly arriving to one of the main avenues of Lisbon, Avenida da Liberdade! Before that, though, let’s take a look at a funicular located at the left-hand side of Praça dos Restauradores in the narrow street of Calçada da Glória. Just as the Elevador de Santa Justa, the old train is served by the CARRIS company. You can buy the tickets directly from the conductor, but it’s faster and cheaper to use a previously loaded, for example at the metro station, ticket. Otherwise, we would be obliged to buy a round-trip ticket for 3,60 euro (you can use the return ticket whenever you wish, but the print on the receipt wears off quickly). The vintage carriage allows to get up to Bairro Alto without losing time and force on climbing up the never-ending stairs.

Kolejka z Calçada da Glória.
The Calçada da Glória funiculair.

Znajdujemy się wreszcie na Avenida da Liberdade. Ta długa, szeroka aleja to przede wszystkim ostoja butików czołowych światowych projektantów, takich jak Gucci, Prada czy Chanel, ale i luksusowych hoteli, kin czy teatrów. Jest to dosyć głośna ulica, nieustannie jeżdżą po niej samochody, ja jednak uwielbiam ją za porośniętą drzewami, zacienioną promenadę oraz stojące po obu jej stronach stare kamienice, eklektycznie, ale gustownie przeplatane mniej wiekowymi budynkami.

We’re finally arriving to Avenida da Liberdade. This long, wide avenue is above all a bastion of the world leading designers, such as Gucci, Prada or Chanel, but also of luxurious hotels, cinemas or theatres. It is quite a noisy street, unceasingly full of vehicles, but personally, I adore it for its green, shadowy promenade and standing along its sides old tenement houses intemingled in an aclectic, but still tasteful way, by more recent buildings.

Zielona promenada wzdłóż Avenida da Liberdade.
A green promenade along Avenida da Liberdade.

Pomnik dla poległych w I Wojnie Światowej na Avenida da Liberdade.
The monument to the fallen in the World War I at Avenida da Liberdade.

Statek - morski detal na lizbońskich latarniach.
Ship - marine detail of the Lisbonian light posts.

Na samym końcu wycieczki czeka na nas prawdopodobnie największe rondo Lizbony, Praça do Marquês de Pombal, w którego centrum stoi statua poświęcona słynnemu Markizowi, premierowi Portugalii z lat 1750-1777. Jest to też główny splot komunikacyjny obsługiwany przez kilkanaście autobusów, metro i autokary dojeżdzające na przedmieścia Lizbony, do których metro już nie dociera. Jak być może zauważyliście, Baixa, zwłaszcza w porównaniu z leżącą po prawej stronie dzielnicy Alfama, wygląda na nienaturalnie „uporządkowaną”. Wszystkie ulice są perfekcyjnie równoległe, poprzecinane pod kątem prostym, a place symetryczne. Jest to rezultat planu zagospodarowania Baixy, całkowicie zniszczonej w trzęsieniu ziemi z 1755 roku. Autorem projektu był właśnie Marquês de Pombal – Markiz de Pombal, czyli Sebastião José de Carvalho e Melo. Spogląda on dumnie na Baixę ze swojego wyżej wspomniengo pomnika, jak gdyby podziwiając swoją własną pracę.

At the end of the trip there's probably the biggest roundabout of Lisbon waiting for us, Praça do Marquês de Pombal, in the centre of which we can see a statue dedicated to the famous Marquis, the Prime Minister of Portugal between 1750 and 1777. It is also the main transportation point served by several bus lines, metro and coaches covering the Lisbonian outskirts where the metro doesn't reach any more. As you have maybe noticed, Baixa, especially in comparison to the neigbouring Alfama district, looks unnaturally “orderly”, all the streets are perfectly parallel or perpendicular and the squares symmetrical. It’s the result of the area development plan of Baixa, completely smashed in 1755. The author of the project was Marquês de Pombal – Marquis of Pombal, that is Sebastião José de Carvalho e Melo, at that time the Prime Minister of Portugal. A monument to his glory stands in the centre of the mentioned roundabout, looking proudly at Baixa, as if cherishing the fruit of his own work.

Na tym możemy zakończyć już nasz spacer po Baixy. Jeżeli jednak macie ochotę wrócić do punktu wyjścia, polecam zejść w dół uliczkami leżącymi obok Avenida da Liberdade, na przykład Rua de São José. Znajdziemy przy niej urocze, mniej lub bardziej obdrapane kamieniczki,  i kolejny (i ostatni) obsługiwany przez CARRIS funikular przy Calçada do Lavra. Dalej, przy Rua das Portas de Santo Antão, możemy zobaczyć lizbońską salę koncertową, Coliseu dos Recreios, goszczącą nie tylko wydarzenia muzyczne, ale i teatralne czy cyrkowe.

That might be the end of our journey through Baixa. If you feel like coming back to the point of departure, though, I recommend going down the streets located at the side of Avenida da Liberdade, for example Rua de São José. You will find there charming, more or less shabby tenement houses and yet another (and the last) funicular served by CARRIS at Calçada do Lavra. Further on, at Rua das Portas de Santo Antão, you can take a look at the Lisbonian concert hall, Coliseu dos Recreios, hosting not only music events, but also theatre or circus performances.

Kolejka przy Calçada do Lavra.
Calçada do Lavra funicular.

Tunel Pátio do Tronco, w miejscu dawnego więzienia, w którym za udział w bójce spędził kilka miesięcy sam Luis de Camões.
The tunel of Pátio do Tronco, in the place of an old prison, where Luís de Camões spent several months for the participation in a street fight.

Na tym kończy się nasza wspólna wycieczka po Baixy. Czeka nas wiele jeszcze takich przechadzek – Lizbona ma wiele do zaoferowania ;)

And that would be the end of our journey across Baixa. There are many of those ahead of us, though – Lisbon has a lot to offer ;)